Boek over euthanasie door
creatief therapeut Jasmina Mouchrique
'Als stilte valt... Euthanasie & wat het doet met een familie'
Te bestellen via Boekscout:
https://www.boekscout.nl/shop2/boek.php?bid=9533
Artikel geschreven voor Blog op 25/04/2020
Dit boekje gaat over het begeleidings- en loslatingsproces van mijn zusje die na zware hersenschade besliste om het leven op te geven via euthanasie. Ze was toen net 40 jaar oud.
Creatieve therapie hielp me hierdoor heen te komen, ongetwijfeld. Dankzij tekenen, schrijven en dansen was ik in staat om de pijn en de rouw onder ogen te komen maar het vooral ook een plaats te geven gedurende die 8 jaar dat het duurde. Dit boekje werkte dus niet alleen louterend maar kan ook een steun betekenen voor anderen die een geliefde moeten loslaten in hun eigen proces.
Creatieve therapie hielp me om af en toe afstand te kunnen nemen van de rauwe werkelijkheid, maar vooral om bij mezelf te blijven. Want in dit hele proces waar ik voortdurend over mijn eigen grenzen heen bleef gaan tot bij het punt van volledige instorting, zowel mentaal, fysiek als psychisch was creativiteit de enige constante en ondersteuning. Door dagelijks een dagboek bij te houden met aantekeningen van hoe ik me voelde en wat ik doormaakte, door te schetsen tussen de vele ziekenhuisbezoeken en het over en weer gereis door, door te dansen in wekelijkse groepslessen kon ik soms troost vinden. Het was vooral belangrijk om al dat opgekropt verdriet te kunnen uiten, om het te transformeren en uit mijn lijf 'te wrikken'. Af en toe vroeg ik dan ook om een creatieve therapiesessie met een andere therapeut wanneer alles teveel werd en ik het even niet meer aankon. Maar de meeste tijd kon ik mezelf behelpen met de tools die ik tot mijn beschikking had en doorheen de jaren had opgebouwd.
Mijn zusje werd namelijk ziek in hetzelfde jaar dat ik de opleiding tot creatief therapeut opstartte, in 2002. Dat herinner ik me nog heel goed omdat ik het jaar ervoor in een burnout terecht was gekomen in mijn vorige job als grafisch vormgever. Na 10 jaar in de reclamewereld was ik zo opgebrand dat ik niet eens meer het bed uitgeraakte s'ochtends. Mijn 3 jaar jonger zusje deed het toen niet beter, ze woonde vrij geïsoleerd en was ook in een depressie beland.
Ik was niet alleen het noorden kwijt maar voelde geen enkele connectie meer met mijn eigen lichaam, als ik die ooit al had gehad. En toen waren er ineens die morningclasses dansimprovisatie waarheen ik me als een geknakt vogeltje heensleepte, elke ochtend. Die keer dat de zon op een koude winterochtend doorheen het grote raam van de danszaal piepte, dat was het moment waarop ik voor het eerst weer sensaties in het gebroken lijfje voelde, op die koude houten krakende dansvloer waarop ik houterig poogde ermee contact te maken. Een buitenlandse danser, die vaak meedeed met de morningclasses en zag hoe het gebroken lappenpopje stilaan weer tot leven kwam, zij het nog aarzelend en hakkelend, wees me er op dat er zoiets als danstherapie bestond... Een nieuwe wereld ging ineens zomaar open, sterker nog, vol nieuwe ongekende mogelijkheden, het leek ineens als een soort thuiskomen. Uiteindelijk werd het de 4-jarige opleiding creatieve therapie in Gent.
En toen liep het dus goed mis met zus, mijn hele wereld stortte opnieuw in. Niet alleen was ik nog niet zolang gaan samenwonen met mijn vriend, maar de zorg voor zus in combinatie met de opleiding naast interimjobs was behoorlijk zwaar. De opleiding creatieve therapie hielp me hierdoorheen, doordat we de eerste 2 jaren aan zelfreflectie deden en het gekwetste onder ogen moesten komen. Niet makkelijk als je zoveel bagage meesleept en zwaarbeschadigd het verleden op de schouders draagt. Hoe moeilijk en zwaar ook, de opleiding voelde steeds opnieuw als juist aan, alsof ik eindelijk mijn bestemming had gevonden. Ervoor leek alles op los zand te zijn gebouwd, alsof ik door het leven was gezwalkt als een soort zombie, zonder ooit echte keuzes te maken en alles maar voor lief te nemen wat op mijn weg kwam. Creatieve therapie zorgde ervoor dat ik diep in mezelf afdaalde, dat ik al die verloren gekwetste stukjes terug moest halen en helen. Stilaan kwamen de gebroken stukjes samen en kon ik alles verbinden. En toen wilde mijn zusje niet meer, op het moment dat ik de weg naar het leven eindelijk leek te hebben teruggevonden.
Na zusjes euthanasie in 2012, stortte ik opnieuw volledig in. Volledig opgebrand, doodmoe, gebroken. Creatieve therapie hielp me er opnieuw bovenop, zoals het me terug naar het leven had geleid enkele jaren voorheen. Door alle pijn van me af te schrijven, door te benoemen, door linken te leggen, door het gekwetste te aanvaarden, door de pijn te accepteren, door gewoon te zijn, door te tekenen, door te dansen, door te huilen, te schreeuwen. Verdriet aanvaarden, hoe afmattend ook. De gestorven geliefde loslaten, hoe moeilijk ook.
En hier kom ik terug op creatieve therapie dat zeer diep doorwerkt omdat het verbinding maakt met oude schema's, oud verdriet, met het gekwetste. Dankzij creatieve therapie was ik in staat om de emotionele pijn te transformeren, om de moeilijke kindertijd vol littekens eindelijk een plek te geven.
Dit alles resulteerde in het boekje 'Als stilte valt', waarin het hele proces wordt beschreven van het loslaten van een geliefde en wat het doet met een hele familie. En opnieuw leg ik de link met mijn prachtig beroep omdat het mij vond in de plaats van andersom.
Artikel verschenen in De Einder op 30/08/2019 nav verschijnen boek
'Euthanasie bekeken door de ogen van hen die achterblijven'
Voor elkeen die achterblijft is het rouwproces dat volgt op een euthanasie van een nabestaande anders. Kortgeleden hebben Jasmina Mouchrique in ‘Als stilte valt’ en Mieke Maerten in ‘Ik moet nu gaan’ verslag gedaan van wat euthanasie bij een zus respectievelijk een zoon met hen heeft gedaan en hoe zij het proces van ‘laten gaan’ hebben beleefd.
Als stilte valt
Jasmina Mouchrique is na een vierjarige opleiding in Gent afgestudeerd als creatief therapeut en begeleidt sindsdien psychiatrische patiënten. Een aantal jaren geleden is bij haar zuster een cyste in de hersenen ter grootte van een tennisbal geconstateerd en aan de operatie heeft zij een Niet Aangeboren Hersenletsel (N.A.H) overgehouden. De auteur beschrijft hoe de persoonlijkheid van haar zus na die operatie verandert en hoe zij wegkwijnt: het enige waar nog belangstelling voor bestaat zijn haar sigaretten en de afstandsbedienining van de TV. Voor haar familie, vrienden, huisdieren (paard en hond) kan zij na het N.A.H. geen interesse meer opbrengen. Van een geliefde flamboyante verschijning met een druk sociaal leven is het een uitgemergeld, kwijlend en eenzaam wezentje geworden dat wegens asociaal gedrag van het ene naar het andere revalidatiecentrum wordt doorgeschoven. Haar familie blijft haar door de ogen van voor het N.A.H. zien en houdt hoop.
Zo gaan enkele jaren voorbij. Totdat op een dag:
“Ik zie het niet meer zitten”, zei ze.
“Wat bedoel je”, vroegen we.
“Ik wil niet meer”, vervolgde ze.
“Waarom niet”, vroegen we.
“Omdat ik nooit meer dezelfde zal zijn als vroeger”, zei ze.
Het gesprek hakte er diep in.
We hadden alles van nabij meegemaakt, zeker, tot aan de fysieke achteruitgang toe.
Maar bewust een einde maken aan een leven, al dan niet zwaar geschonden, was toch nog een stap te ver.
Het onderwerp kwam niet meer ter sprake, alsof we het angstvallig vermeden.
Totdat een mislukte zelfmoordpoging de familie goed door elkaar schudde.
Toen begon de zoektocht naar een arts die de euthanasie wilde uitvoeren.
Na het doorlopen van vele protocollen was het zover.
Net ervoor hadden we haar proberen te omhelzen, ze had nauwelijks opgekeken.
Maar toen de arts de spuit klaarmaakte, opende ze plots haar ogen en keek ons één voor één even heel bewust aan.
Een blik die tijdloos leek, dwars door merg en been ging en diep raakte.
Alsof ze zei: “Dank je dat ik mag gaan, dat jullie me eindelijk loslaten”.
Veel nabestaanden die bij de euthanasie van een dierbare aanwezig zijn geweest of die de euthanasie van een dierbare moeten regelen, zullen dit herkennen: de dankbaarheid van degene die aan het leven lijdt jegens de ander dat deze hem loslaat.